Leonardo da Vinci jest znany głownie ze swojego, wyprzedzającego epokę malarstwa. Nie mniej jednak wizjonerskie były jego wynalazki techniczne, których większości jednak nigdy nie zbudował, a do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie ich szkice. Wystarczy wspomnieć, że to właśnie Leonardo opracował wczesne koncepcje śmigłowca oraz czołgu.

Bogactwo notatek mistrza

Na tysiącach stron pozostawionych notatek da Vinci pozostawił pokaźną liczbę szkiców technicznych, co skłania do twierdzenia, że inżynieria mogła stanowić główne pole jego zainteresowań. Przez stulecia nikt nie potrafił nawet zrozumieć na czym polegała koncepcja części wynalazków, a dopiero w dwudziestym wieku zagorzali pasjonaci zaczęli realizować te projekty udowadniając, że były one możliwe do wykonania już za życia wynalazcy.

Niektóre z najbardziej niesamowitych wizji Leonarda

Podziw wzbudza projekt maszyny latającej, działającej na zasadzie dzisiejszego śmigłowca. Innym przykładem jest Czołg Leonarda, potrafiący się obracać oraz miotać niewielkimi kamieniami. Niebywałe są też osiągnięcia wynalazcy w dziedzinie hydrauliki, których większość nie została jednak zrealizowana. W dziedzinie muzyki da Vinci naszkicował wczesną wersję klawesynu, który jak większość jego wynalazków nie zdobył sympatii jemu współczesnych. Taki sam los spotkał projekt kombinezonu do nurkowania, umożliwiającego oddychanie pod wodą.

Chociaż większość z wizjonerskich wizji Leonarda da Vinci nie zostało zrealizowanych za jego życia, ani w następujących później stuleciach, to część mniejszych wynalazków weszła do powszechnego użycia. Przykładem takiego udanego wynalazku jest automatyczna nawijarka do szpul. Szereg innych wynalazków, które weszły w życie jest przypisywanych Leonardowi, choć nie ma pewności, że są bezpośrednią realizacją jego myśli technicznej.

Artykuł Wynalazki i konstrukcje Leonarda da Vinci pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.

Leonardo da Vinci jest uważany za jednego z największych malarzy w historii świata, a oprócz malarstwa zajmował się również rzeźbą, architekturą, filozofią, pisarstwem, mechaniką czy anatomią. Był uważany za człowieka wszechstronnie uzdolnionego, lecz jak każdy artysta miał również bardzo urozmaicone życie. Jako nieślubne dziecko miał utrudnioną drogę zawodową, a jego ojciec posiadał łącznie trzynaście dzieci z różnych związków. Malarz nie utrzymywał kontaktów z przyrodnim rodzeństwem, natomiast spierał się z nimi o pozostawiony przez ojca spadek. W Krakowie można podziwiać jeden z zaledwie piętnastu zachowanych obrazów mistrza, „Damę z gronostajem”.

Spory pomiędzy artystami

Leonardo da Vinci często wchodził w spory z innymi wybitnymi malarzami włoskiego renesansu. Michał Anioł twierdził, że to rzeźba jest najwyższą ze sztuk, z czym nie zgadzał się Leonardo. Dla niego malarstwo w największym stopniu dawało możliwość zaprezentowania bogactwa świata.

Spuścizna Leonarda w innych dziedzinach

Do dnia dzisiejszego zachowało się siedem tysięcy potwierdzonych stron jego odręcznych notatek napisanych pismem lustrzanym, co przez lata utrudniało badaczom ich odczytanie. Było to spowodowane prawdopodobnie leworęcznością artysty. Zawsze pragnął opublikowania swoich notatek, lecz nigdy ich osobiście nie zredagował w formie, która by to umożliwiała. Pokaźny jest też jego dorobek pisarski, w skład którego wchodzą głównie bajki. Na język polski przetłumaczył je Leopold Staff. Wykonywał też sekcje zwłok, dzięki czemu poznał lepiej anatomię człowieka. Do dnia dzisiejszego podziw wzbudzają szkice jego wynalazków, których działanie zrozumiano dopiero setki lat później.

Leonardo twierdził, że możliwości człowieka niemal nic nie ogranicza, lecz do ich osiągnięcia potrzebny jest ogromny wysiłek.

Artykuł Leonardo da Vinci – niezwykłe fakty z życia artysty pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.

W 1917 roku Polska odzyskała niepodległość po ponad stu latach rozbiorów. Czasy jednak nie były spokojne i zaledwie dwa lata później miał nastąpić potężny sprawdzian dla nowych struktur państwowych oraz całego społeczeństwa. Na Polskę uderzyła armia Bolszewików, lecz potężna mobilizacja Polaków pozwoliła na wystawienie ponad milionowej armii, natomiast planowanie strategiczne polskich dowódców umożliwiło wielkie zwycięstwo.

Kontruderzenie Marszałka Piłsudskiego

Bitwę można podzielić na kilka epizodów, a jej działania rozgrywały się na przestrzeni 450 km. Początkiem bitwy był atak wojsk sowieckich na Warszawę, świetnie zaplanowana obrona miasta pozwoliła na odparcie tego natarcia. W innych rejonach rysowała się jednak znaczna przewaga agresorów. Przełomowym zdarzeniem było wyprowadzenie przez Józefa Piłsudskiego kontruderzenia znad Wieprza. Od tego czasu siły polskie zaczęły odnosić coraz większe sukcesy, aż do ostatecznego wyparcia wrogiej armii z terenów Polski.

Dzisiejszy odbiór bitwy

Obecnie Bitwa Warszawska uważana jest za jedną z najważniejszych bitew w historii świata. Polacy zatrzymali nawałę bolszewików, prących do podbicia całej Europy. Należy odnotować, że państwa europejskie były wówczas umęczone dopiero zakończoną Pierwszą Wojną Światową, nie dysponowały więc wystarczającymi siłami do obrony swoich granic. Niestety wiedza o bitwie oraz jej znaczeniu jest niewielka, nie tylko w zachodnich społeczeństwach, ale także wśród Polaków.

Stanisław Stroński ukuł popularne do dziś określenie „Cudu nad Wisłą”, podkreślające  ciężką sytuację, w jakim wówczas znalazło się ledwie odrodzone państwo polskie, umniejszające jednak wysiłkowi organizacyjnemu Polaków. Natomiast profesor Lech Wyszczelski proponuje używanie nazwy „Bitwa na przedpolach Warszawy”.

Artykuł Cud nad Wisłą. Bitwa Warszawska 1920 pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.

Połączone siły polskie i litewskie, wspomagane przez niewielkie wojska Mołdawskie, Tatarskie oraz najemników z Czech i Moraw 15 lipca 1410 roku odniosły wielkie zwycięstwo nad wojskami zakonu krzyżackiego, wspieranego przez kwiat rycerstwa zachodnioeuropejskiego, przybyłego na pola Grunwaldu za wezwaniem wielkiego mistrza zakonu Ulricha von Jungingena. Dokonane głownie rękami polskich rycerzy zwycięstwo odbiło się szerokim echem we wszystkich zakątkach Europy i stało się aktem założycielskim potężnego w późniejszych wiekach państwa polsko-litewskiego.

Przebieg bitwy:

Początkiem bitwy była szarża jazdy litewskiej oraz tatarskiej, na którą siły zakonu odpowiedziały ostrzałem artyleryjskim. Później nastąpił atak ciężkiej jazdy krzyżackiej, w którym Krzyżacy zdołali odepchnąć w stronę lasu większość sił litewskich. Na drugim skrzydle bitwy ponosiły jednak dotkliwe straty w walce z głównymi siłami polskiego Króla. Później obie strony rzuciły do walki swoje odwody i po zaciętej walce Polacy i Litwini otoczyli wrogów, odnosząc ostateczne zwycięstwo. Końcową fazą bitwy był pościg za uchodzącymi wojskami krzyżackimi oraz przejmowanie licznych zdobyczy wojennych.

Późniejsze echa bitwy:

Tak wielkie zwycięstwo spowodowało, że Król Władysław Jagiełło stał się jednym z najpotężniejszych władców europejskich, jednak część badaczy twierdzi, że strona polska nie wykorzystała w pełni zaistniałej sytuacji. Nie udało się także zdobyć krzyżackiej stolicy, Malborku. Przeszedł on ostatecznie w polskie ręce dopiero wiele lat później.

W dzisiejszych czasach, na pamiątkę minionych wydarzeń obchodzone są coroczne Dni Grunwaldu, wraz z największą w całej Europie inscenizacją średniowiecznej bitwy. Ponadto pole grunwaldzkie ciągle czeka na przeprowadzenie badań archeologicznych z prawdziwego zdarzenia.

Artykuł Bitwa pod Grunwaldem – największa bitwa w średniowiecznej Europie pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.

Inne oblicze Powstania

Wiele mówi się o walce powstańców, o ich losach, o nierównej bitwie, którą przyszło im stoczyć. Jednak Powstanie warszawskie ma także drugie oblicze – nie dotyczyło tylko osób, które chwyciły za broń, ale także cywilnych mieszkańców miasta, którym przyszło zmierzyć się z tym strasznym wydarzeniem. Niewielu z nas myśli w tym wypadku o tych zwykłych ludziach. Ludziach, którzy żyli w okupowanym mieście, a potem mieście ogarniętym powstańczą walką o honor i ojczyznę.

Okupowana Warszawa

Życie w okupowanym mieście było niezwykle trudne. Śmierć czyhała na każdym kroku. Wychodząc na ulicę nigdy nie można było być pewnym, że wróci się żywym do domu. Łapanki, uliczne egzekucje były na każdym kroku. Strach o najbliższych, o ich życie, które w każdej chwili mogło zostać przerwane, paraliżował wszystkich.

Głód

Największym problemem okupowanej Warszawy oraz Warszawy z czasów Powstania był przede wszystkim głód. Trudności ze zdobyciem pożywienia, reglamentowana ilość najpotrzebniejszych produktów spożywczych sprawiała, że większości mieszkańców doskwierał głód. Głód tak ogromny, że czasem prowadził do śmierci z wycieńczenia. Racje żywnościowe były tak niskie, że za wszelką cenę starano się zdobyć pożywienie w inny sposób. Kwitł nielegalny handel, a ceny podstawowych produktów były niezwykle wysokie, dla większości osób wręcz niewyobrażalne.

Choroby

Codziennością mieszkańców okupowanej Warszawy były także choroby. Brak odpowiedniej opieki lekarskiej, wspomniane wcześniej niedożywienie i bieda prowadziły wiele osób do ciężkich chorób kończących się często śmiercią. Szczególnie dotyczyło to nowo narodzonych dzieci czy osób starszych, które są o wiele bardziej podatne na wszelkie choroby zakaźne czy związane z brudem lub pasożytami.

Artykuł Powstanie warszawskie. Jak wyglądało życie w okupowanej Warszawie? pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.

Początki budowy i główny twórca

Jak już zostało wspomniane, Sagrada Familia zaczęła powstawać w 1882 roku. Na początku ktoś inny zajmował się jej projektem, ale szybko się to zmieniło i jego miejsce zajął Gaudi, który przez kolejne 40 lat nadzorował prace nad budowlą. Przez cały ten czas bardzo angażował się w projekt, stale go zmieniał, dostosowywał i dopracowywał. W jego założeniu kościół miał przypominać jeden wielki żyjący organizm – miał być dynamiczny i każdy element miał się różnić od innych. Gaudi zmarł nagle w wypadku komunikacyjnym w 1926 roku, zanim dokończono budowę. Pochowany został w krypcie kościelnej.

Symbolika Sagrady Familii

Gaudi był człowiekiem wielkiej wiary, więc jego projekty architektoniczne były przesiąknięte symboliką chrześcijańską. Tak samo było w przypadku Sagrady Familii. Bazylika swoimi rozmiarami i artystycznym przepychem miała nawiązywać do najwspanialszych gotyckich katedr, a sama jej konstrukcja – do motywów biblijnych. Przykładowo, 18 wież bazyliki może symbolizować 12 apostołów, 4 ewangelistów, Chrystusa oraz Matkę Boską. Świątynia obfituje także w motywy przyrodnicze, bowiem to w naturze Gaudi doszukiwał się perfekcji. Znaleźć można badzo liczne motywy roślinne (ogromne kolumny, które przypominają drzewa) oraz zwierzęce (reprezentujące dobro – jagnię, gołąb, oraz zło – wąż).

Artykuł Sagrada Familia w Barcelonie – cud architektury pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.

Pożar świątyni 

W trakcie pożaru z 15 na 16 kwietnia 2019 r., cenne relikwie korony cierniowej, a także Najświętszy Sakrament, uratował Jean-Marc Fournier – kapelan straży pożarnej w Paryżu. Korona cierniowa Jezusa Chrystusa, to jedna z najważniejszych reliwkii gotyckiej świątyni. Wystawiana jest ona w katedrze Notre Dame na widok publiczny w każdy pierwszy piątek miesiąca, a także we wszystkie piątki Wielkiego Postu.

Własność państwa

Według prawa uchwalonego w 1905 roku, Kościół katolicki może używać Katedry na zawsze, jednak jest ona własnością państwa.

Zaślubiny królów

W Notre-Dame odbyło się wiele królewskich ślubów. Maria – królowa Szkotów, wyszła za Franciszka – Delfina Francji w 1558 r. Jakub V – król Szkocji, poślubił w Katedrze Madeleine of Valois w 1537 r., a król Karol I z Anglii poślubił swoją żonę, Henriettę Marię z Francji, przez swojego pełnomocnika, w 1625 r., wkrótce po objęciu tronu.

Potwory z Notre Dame

Kilka z charakterystycznych rzeźb świątyni, to wysoko umiejscowione, średnioweicznie gargulce. Żeby je zobaczyć, należy wejść po 387 schodach. Pojawiły się one po odtworzeniu katedry przez francuskiego architekta – Eugène Viollet-le-Duc. Nie trzymał sie on jednak kurczowo pierwowzoru zabytku, a zrobił to po swojemu.

Mianowanie na cesarza

Katedra odgrywa ważną rolę w historii Francji. Warto wiedzieć, ze to właśnie tam mianował się na cesarza, słynny na całym świecie, Napoleon Bonaparte. Koronacja odbyła się przez papieża Piusa VII w 1804 roku. Po mianowaniu sie cesarzem, Napoleon koronował na cesarzową swoją żonę Józefinę. Był to symbol jego niezależności od kościoła.

Artykuł 5 ciekawostek o katedrze Notre Dame w Paryżu pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.

Petra jest zwykle głównym celem turystów podróżujących do Jordanii, zarówno tych zwiedzających na własną rękę jak i zorganizowanych wycieczek. Jest  zabytkiem unikatowym na światową skalę, zaliczanym do siedmiu cudów świata i wpisanym na listę dziedzictwa UNESCO. O Petrze napisano już tysiące sławiących ją artykułów i można śmiało stwierdzić, że chyba każdy kto widział ją na żywo był zachwycony. Dotyczy to zarówno wakacyjnych turystów, doświadczonych podróżników, fotografów, historyków czy filmowców.

To wykute w stromych wapiennych skałach miasto powstało około VI w.p.n.e. w dolinie Wadi Musa (tak samo nazywa się miejscowość, do której należy się kierować). To tu rdzenna ludność tzw. Różowego Miasta, Nabatejczycy, zaczęła tworzyć obozowiska. Początkowo mieszkańcy chronili się w jaskiniach i prowizorycznych namiotach, a z czasem zaczęli budować skalne miasto, którego szczątki możemy podziwiać do dzisiaj.

Co trzeba zobaczyć w Petrze?

Dwie główne atrakcje, do których zawsze ciągną tłumy turystów to Siq i Skarbiec. Pierwsza z nich to wąski skalisty i ciągnący się ok. 1,5 km wąwóz, przez który niegdyś wiodła droga do miasta. Do ciasnych korytarzy raz po raz wpadają promienie słońca, co w połączeniu z ogromem skał ich różową barwą daj niesamowite efekt. Na końcu korytarzy wyłania się Skarbiec. To on jest właściwie najbardziej rozpoznawalną wizytówką starożytnej Petry. Są różne hipotezy co do tego jaką pełnił funkcję – jedni twierdzą że był grobowcem, inny że świątynią. Pewne jest natomiast że to niesamowicie okazała i najlepiej zachowana budowla w Petrze.

Kiedy najlepiej zwiedzać Petrę?

Mimo, że sezon trwa tu właściwie cały rok, najbardziej przyjazne do zwiedzania są miesiące wiosenne i jesienne. Unikamy wtedy letnich upałów a temperatura waha się około 20 stopni.

Artykuł Petra – starożytne miasto wykute w skale pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.

Mona Lisa Leonarda da Vinci – kilka faktów

To jedno z najsłynniejszych i najbardziej cenionych dzieł renesansowych zostało przez genialnego artystę namalowane w latach 1503 – 1507 farbami olejnymi na desce z drewna topolowego o wymiarach 77 na 53 cm.

Zleceniodawcą namalowania obrazu był florencki kupiec bławatny Francesco Gioconda (stąd dzieło funkcjonuje niekiedy pod nazwą La Gioconda) i przyjmuje się, że przedstawia jego żonę – Lisę Gherardini. Francesco Gioconda nie otrzymał nigdy zamówionego dzieła – da Vinci zachował je i według przekazów nie rozstawał się z nim do końca życia.

W centralnej części obrazu znajduje się skromnie ubrana dama, której twarz zwrócona jest w kierunku widza. Za nią widoczny jest krajobraz z krętymi ścieżkami i potokami.

Artysta użył rewolucyjnej jak na owe czasy techniki sfumato, by osiągnąć wyjątkowy efekt malarski, co w połączeniu ze sposobem ukazania postaci i tła (pokazane jest z lotu ptaka) już na współczesnych robiło ogromne wrażenie. Podkreślano, że dzieło znakomicie naśladuje naturę, pokazuje dbałość o każdy najmniejszy szczegół, a sportretowana kobieta wydaje się jak żywa.

Mona Lisa – dziesiątki pytań, które do dziś pozostają bez odpowiedzi

Jednym z do dziś nie rozstrzygniętych dylematów jest tożsamość sportretowanej damy. Choć powszechnie przyjmuje się, że to Lisa Gherardini, to wielu badaczy podważa ten pogląd. Wśród wielu hipotez pojawia się pogląd, że obraz przedstawia księżną Izabelę Aragońską, żonę lub kochankę jednego z Medyceuszy, a nawet… samego Leonarda da Vinci! Tę śmiałą tezę wysunęła Lilian Schwartz, która porównała przy pomocy cyfrowego programu komputerowego rysy artysty i postaci z obrazu i stwierdziła, że to jedna i ta sama osoba.

Od XIX wieku zaczęły się również analizy uśmiechu Giocondy i niekończące się dyskusje nad tym, co wyraża. Wpływ tych rozważań był tak duży, że w kulturze powszechnej funkcjonuje dziś wiele karykatur i żartów na temat uśmiechu Mony Lisy.

Naukowcy poddają do dziś obraz wielu analizom. Jedna z nich doprowadziła ich do wniosku, że przedstawiona na nim kobieta jest w ciąży lub po porodzie, na co  miałby wskazywać wierzchni szal z woalu, którym się okrywa. Pojawiły się również hipotezy o możliwych chorobach, na które cierpiała modelka, widocznych rzekomo po wnikliwej analizie wyglądu jej twarzy.

Mona Lisa – skarb Francji

W 1547 roku Mona Lisa została zakupiona przez króla Francji Franciszka I Walezjusza i do dziś pozostaje własnością Francji. Eksponowana jest w Luwrze, gdzie każdego dnia tysiące turystów wpatruje się w obraz i jej tajemniczy uśmiech. Jest dziełem bezcennym. Podczas podróży do Waszyngtonu w 1962 roku obraz ubezpieczono na kwotę 100  mln dolarów. Dziś, zdaniem specjalistów, byłaby to kwota niewystarczająca. Dzieło otoczono szeregiem nowoczesnych zabezpieczeń, chroniących Giocondę przed kradzieżą i zniszczeniem.

Kradzież Mony Lisy

Ale nie zawsze strzeżono tego arcydzieła równie skutecznie. W 1911 roku, pracujący w Luwrze szklarz Peruggia dokonał kradzieży obrazu. Jego poszukiwania objęły cały świat i trwały dwa lata. Złodzieja ostatecznie ujęto przy próbie sprzedaży dzieła, a legendarny obraz nigdy już nie został powtórnie skradziony z muzeum w Paryżu.

Mona Lisa z Prado

Z dziełem nie zawsze właściwie się obchodzono (przez jakiś czas wisiał w salonie kąpielowym, a zniszczenia wywołane przez wilgoć i temperaturę próbowano bardzo nieudolnie usunąć, czyniąc jeszcze większe szkody), więc jego dzisiejszy wygląd odbiega od pierwotnego. Kto chce zobaczyć jak wyglądał oryginał krótko po namalowaniu powinien udać się do Madrytu, gdzie muzeum Prado dysponuje dużo lepiej zachowaną kopią. Jej autorem jest prawdopodobnie uczeń Leonarda, który malował ją pod nadzorem swego mistrza.

La Gioconda – tajemnica sukcesu

Jednym z ostatnich pytań jest dlaczego ten niepozorny w sumie obraz, przedstawiający najpewniej skromną żonę średniozamożnego kupca, dziś już pożółkły i pociemniały, nadal jest celem pielgrzymek tysięcy ludzi na świecie? Co sprawia, że od ponad stu lat staramy się rozwikłać zagadkę uśmiechu Lisy Gherardini, a w samym dziele doszukujemy się ukrytych przekazów?

Wszystko wskazuje na to, że przez następne stulecia pytania te pozostaną bez odpowiedzi, a legenda Mony Lisy będzie trwać nadal.

Artykuł Mona Lisa – ciekawostki i tajemnice obrazu Leonarda da vinci pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.

Polska uczona na emigracji

Maria Salomea Skłodowska urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie w rodzinie nauczycieli wywodzących się z drobnej szlachty. Naukę pobierała w gimnazjum, a po jego ukończeniu przez wiele lat była pedagogiem. W 1891 roku wyjechała do Paryża gdzie do 1894 roku studiowała na kierunku Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego w Sorbonie. W jednym z laboratoriów poznała swojego męża, osiem lat starszego francuza, Piotra Curie. Małżeństwo znalazło wspólny język właśnie w dziedzinie fizyki oraz chemii, które pokochali i poświęcili im całe swoje życie.

Pierwsza kobieta z Noblem

Maria Skłodowska-Curie ma na swoim koncie dwie nagrody Nobla oraz wiele wynalazków, co w czasach jej życia budziło niemały podziw. Nie bez znaczenia jest również fakt iż Polka jest pierwsza kobietą, która otrzymała to zaszczytne wyróżnienie. Pierwszą nagrodę otrzymała w 1903 roku. Był to Nobel w dziedzinie fizyki otrzymany wspólnie z mężem Piotrem. Nagroda ta była uhonorowaniem ich długoletniej pracy nad promieniotwórczością i początkiem niezwykłej kariery Skłodowskiej-Curie. Od tego czasu była zapraszana na wszelkie możliwe uczelnie i odczyty, gdzie otrzymywała wyróżnienia i honorowe tytuły. Dobrą passę przerwała tragiczna śmierć Piotra w 1906 roku. Aż rok zajęło Marii pogodzenie się z jego odejściem, w końcu jednak postanowiła dokończyć wspólne badania samodzielnie. W 1911 roku otrzymała drugą Nagrodę Nobla, tym razem w dziedzinie chemii. Odkryła bowiem nowy pierwiastek o nazwie rad, który znalazł swoje zastosowanie w onkologii i leczeniu raka szyjki macicy. Po otrzymaniu drugiej nagrody stała się aktywną uczestniczka konferencji i spotkań międzynarodowych, w tym słynnej konferencji Solvaya.

Śmierć i choroba popromienna

Zamiłowanie Marii do nauki i ciągła praca z niebezpiecznym materiałem były bezpośrednią przyczyna jej śmierci w4 lipca 1934 roku. W wyniku kilkudziesięciu lat pracy z radem i jonizacją Skłodowska-Curie zachorowała na chorobe popromienną, której skutkiem była ostra białaczka i śmierć. Uczona została pochowana razem z ukochanym mężem w Paryżu.

Artykuł Maria Skłodowska-Curie – wynalazczyni i pierwsza kobieta z Noblem pochodzi z serwisu Portal historyczno-naukowy HerbySzlachty.pl.